Kaşıntı sorununun tıbbi ismi pruritustur. Cildimizde bulunan sinir uçlarının uyarılması kaşınma hissinin oluşmasına neden olur. Kaşınma yaş, cinsiyet fark etmeksizin her bireyde her dönemde görülebilecek bir sorundur. Toplumda sık karşılaşılan problemlerden birisidir. Kaşıntı oluştuğu bölgeye ve gösterdiği reaksiyonlara göre çeşitli hastalıkların habercisi olabilir. Genellikle önemsiz olarak görülüp ciddiye alınmayan kaşıntı problemleri kimi zaman ciddi sorunların habercisi olabilir. Özellikle uzun süren kaşıntılar da mutlaka doktora başvurulmalıdır. Kaşıntı oluştuğu bölgeye bağlı olarak hayatı olumsuz yönden etkileyerek kişinin gündelik hayatını sekteye uğratabilir. Bu yazımızda hayatı oldukça olumsuz etkileyen makat bölgesinde ortaya çıkan ve kaşıntıya neden olan durum ve hastalıklar ele alınacaktır.

makat kaşıntısı neden olur, nasıl geçer

Makat Bölgesinde Kaşıntı Görülmesinin Nedenleri Nelerdir?

Makat bölgesinde yaşanan kaşıntılar incelendiğinde genel olarak dermatolojik kökenli, enfeksiyon ve iltihap kaynaklı, proktolojik hastalık kaynaklı veya sistematik hastalıklara dayandığı tespit edilmiştir.

Primer dermatolojik hastalıklar makatta kaşınmaya neden olmaktadır. Bunlar; liken planus, atopik egzema, psoriasis, seboreik dermatit gibi hastalıklardır.

Perianal Egzama

Perianal egzama proktologların karşılaştığı ve makatta kaşıntıya neden olan dermatolojik hastalıklardan birisidir. Egzama bebeklik çağlarında sıklıkla görülen bir cilt sorunudur. Bir kısmı ergenlik dönemine kadar kendiliğinden düzelirken bir kısmı ise tedaviye ihtiyaç duymaktadır. Egzama oluşum sebebleri bakımından 3 kategoriye ayrılmaktadır. Atopik dermatit, tahriş edici egzama (irritant-toxic) ve contact alerjik egzamadır. Egzamanın sebebinin ve türünün belirlenmesi doğru tedavi seçilmesi açısından önem teşkil etmektedir.

Anüs bölgesinde ortaya çıkan egzamaların genellikle makat bölgesinde oluşan bir hastalıkla bağlantılı olarak ortaya çıktığı tespit edilmiştir. (örn. Hemoroid). Bu bölgede ortaya çıkan egzamalar anüsün işlevi, anatomisi ve hassas yapısına bağlı olarak diğer bölgelere nazaran daha zorludur. Perianal egzama, acı ve kaşınma şikayetlerine neden olmaktadır. Egzama tedavisinin gerçekleştirilebilmesi için öncelikle proktolojik kaynaklı bir hastalık var ise onun tedavi edilmesi gerekmektedir.

Liken Planus

Liken planus cilt yüzeyinde ve ağız içerisinde meydana gelen enflamatuar bir deri hastalığıdır. ( enflamatuar; vücudun yaralanma, zedelenme gibi durumlarda veya enfeksiyona bağlı olarak dokuların iltihaplanama şeklinde verdikleri reaksiyonlardır. İltihapla birlikte devam eden sürece enflamatuar denilmektedir.) kaşıntılı, morumsu, poligonalpapüller ve plaklar oluşturabilir.

Genital bölgede liken planus görülme riski kadınlarda erkeklere nazaran daha fazladır. Liken planus olan her 5 kadından birinde genital liken planus görülebilir. Hafif düzeyli lezyonlarda şikayet azdır ancak ileri düzeyde oluşan lezyonlarda ağrı ve kaşınma görülmektedir.

Paget Hastalığı

Paget hastalığı nadir görülen bir hastalıktır. Paget hastalığının oluştuğu temel bölge kadınlarda meme başıdır. Ancak koltukaltı, kasık bölgesi, vajina, penis ve kalçada görülür. Makat bölgesinde oluşan paget hastalığı makat derisinde egzamaya benzer bir hastalıktır. Hastalığın oluşumunun iki sebebi vardır. Bunlar; tez bezleri ya da rektum kanseri kaynaklı nedenlerdir. Hastalığın en sık karşılaşılan belirtisi makatta kaşıntıdır. Hastaların çoğunda kaşıntı şikayeti gözlenmektedir. Akıntı, kızarıklık ve kanama ise diğer belirtilerdir.

Sedef Hastalığı

En yaygın kronik inflamatuar hastalıklardan bir tanesi de sedef hastalığıdır. Sanayileşmiş batılı ülkelerde toplumda sedef hastalığı görülme oranı %2-%3 civarındadır. kronik inflamatuar hastalıklardan bir diğeri ise Corhn hastalığıdır ve görüle yüzde %0.5 civarındadır. Bu nedenle sedef hastalığının sık görüldüğünün söylenmesi yanlış olmaz. Hastalığın neden ortaya çıktığı henüz kesin olarak tespit edilememiştir. Ancak ailesel yatkınlığı olan bireylerde çevresel faktörlerin de etkisi ile oluştuğu düşünülmektedir. Stres hastalığın en büyük tetikleyicileri arasında yer almaktadır. Makat kaşıntısı şikayeti ile doktora giden hastaların mutlaka egzama hastası olduğunu doktoruna iletmesi gerekmektedir.

Crohn Hastalığı ve Ülseratif Kolit

Sedef hastalığı doğrudan bağışıklık sistemi ile alakalı olan bir sağlık sorunudur ve ömür boyunca devam eder. Crohn hastalığı da tıpkı sedef hastalığı gibi bağışıklık sistemi ile doğrudan alakalı olan bir hastalıktır ve makatta kaşıntı şikayetine neden olur. Crohn hastalığını iltihabi bir bağırsak hastalığı olarak tanımlamak doğru olacaktır.

Crohn hastalığı sindirim sistemini etkileyen, kronik ve iltihaplı bir makat hastalığıdır. İnce ve kalın bağırsağın belli kısımlarını etkiler. İltihaplan sindirim sisteminden anüse kadar herhangi bir alanda gerçekleşebilir.

Crohn hastalığı Batı Avrupa ve Kuzey Amerika’da oldukça yaygındır. Amerikan Ulusal Sağlık Kütüphanesinin verilerine göre 100.000 kişide yaklaşık olarak 300 kişiyi etkilemektedir. Uzun vadeli Crohn hastalığının kolon kanserine dönüşme riski bulunmaktadır. Hastalığın kanlı ishal gibi belirtileri de bulunmaktadır. Crohn hastalığına yakalanan çocuklarda ise gelişim geriliği görülebilmektedir.

Candida Mantarı

Candida albicans insan vücudunda doğal olarak bulunan bir mikroorganizmadır. Mide-bağırsak yolunda, genital bölgede ve ağız içerisinde bulunur. Genel itibari ile herhangi bir şikayete neden olmazlar. Ancak büyüme ve enfeksiyona bağlı olarak şikayet oluşturabilir.

Candida albicans, insanlarda mantar enfeksiyonlarının en sık nedenidir. Türün adı, albicans, Latince “beyaz” kelimesinden gelir. Maya, bir plaka üzerinde kültürlendiğinde beyaz görünür. Ve pamukçuk gibi bazı enfeksiyonlar durumunda, beyaz lekeler oluşturabilir. Bu mantar makat bölgesinde ve kadınlarda genital bölgede kaşıntı ve ağrıya neden olmaktadır.

Kıl Kurdu

Tıbbi ismi Enterobius vermicularis dir. En sık görülen parazit enfeksiyonudur. Amerika Birleşik Devletleri ve Batı Avrupa’daki en yaygın helmintik enfeksiyondur ve çoğunlukla 5-10 yaş arası çocukları etkilemektedir. Birkaç cm uzunluğunda bir parazittir. Kıl kurdu temas yolu ile bulaşan bir parazit türüdür. Bu nedenle çocuklarda kıl kurdu görüldüğü takdirde aile bireylerini de kapsayan bir tedavi uygulanmalıdır. Parazit şikayetlerini bulaşmasının hemen ardından göstermek yerine birkaç ay içerisinde de gösterebilmektedir. Hastalığın en belirgin şikayeti makat bölgesinde ortaya çıkan kaşıntıdır. Parazit geceleri bağırsaktan ayrılarak yumurtlamaktadır ve gece huzursuzluğa neden olmaktadır.

Kaşıntının en can sıkıcı türüne neden olan türü cinsel yollarla bulaşan hastalıklar nedeni ile ortaya çıkan kaşıntılardır. Bunlar;  Herpes Simpleks (uçuk hastalığı) ve Kondiloma Akuminatadır.

Herpes Simpleks Virüsü (Uçuk Hastalığı)

HSV virüsü halk arasında uçuk hastalığı olarak bilinmektedir. Cinsel yolla bulaşan bir virüstür. Makat bölgesinde ve genital bölgede kaşıntı şikayetine nedden olmaktadır. Dünya sağlık örgütü bu virüsü HSV1 ve HSV2 olarak kategorize etmektedir. HVS1 virüsü ğız yoluyla bulaşırken, HVS’ visürü cinsel ilişki yoluyla bulaşmaktadır. Her iki enfeksiyonda ömür boyu devam etmektedir. Dünya sağlık örgütünün verilerine göre 50 yaşın altındaki (yaklaşık% 67) 3.7 milyar insanın küresel olarak HSV-1 enfeksiyonu vardır. Dünya çapında 15-49 yaşlarında (% 11) tahmini 417 milyon insan HSV-2 enfeksiyonuna sahiptir.

Makat Siğili (Kondiloma Akuminata)

Genital bölge ve makat bölgesinde oluşan siğillere Kondilom ismi verilmektedir. Oluştuğu alanda kaşıntıya neden olan ve cinsel yolla bulaşan bir hastalıktır. Kondiloma neden olan HPV virüsü bulaştığı anda da reaksiyon gösterebilir kuluçkaya yatarak aylar sonra da kendini gösterebilir. 120den fazla alt türü tanımlanmış olmasına rağmen en sık görülen türler 6 ve 11dir. Kondilom sıkça rastlanılan bir makat bölgesi hastalığıdır. Her yıl yalnızca Amerika Birleşik Devletleri’nde teşhis edilen 500.000 ila bir milyon Kondilom vakıası bulunmaktadır.

Sistemik Hastalıkların Neden Olduğu Kaşıntılar

Oluşması halinde tüm vücudu etkileyen hastalıklara sistematik hastalıklar denilmektedir. Sistematik hastalıkların etkinin cilt üzerinde etki etmesi sıkça karşılaşılan bir durumdur. Sistematik hastalıkların pek çoğunda kaşıntı bulgusu ortaya çıkabilir. Bu kaşınmalar kimisinde ciddi boyutlu iken kimisinde ise oldukça önemsiz bir derecededir.

Kaşıntıya neden olan ve en sık karşılaşılan sistematik hastalık kansızlıktır. Dünya sağlık örgütüne göre   normal kan değerleri 15 Yaş üzeri erkeklerde 13g/dl kadınlarda (gebe olmayanlar) 12g/dl gebe olanlarda ise 11g/dl dir ve altı kansızlık olarak kabul edilir.

Kaşıntının da arasında yer aldığı kansızlık belirtileri şu şekildedir; halsizlik, yorgunluk, iştahsızlık, nefes darlığı, çarpıntı, sinir, konsantrasyon bozukluğu…

Makatta oluşan kaşıntıların ekseriyeti anal böle hastalıklarından kaynaklanmaktadır. Makat hastalıkları sebebi ile ortaya çıkan kaşıntılar hastalığın tedavi edilmesi ile ortadan kalkmaktadır.

Hemoroid (Basur)

Hemoroid halk arasında basur olarak bilinen ve oldukça sık karşılaşılan bir makat hastalığıdır. Amerika’da her yıl nüfusun %4ü yani yaklaşık 10 milyon kişi bu sorunla karşı karşıya gelmektedir. Sorunun kaynağı aşırı ıkınma veya ishale bağlı olarak anüs içerisinde memecikler oluşmasıdır. Oluşan memecikler ilk etapta anüs içerisinde konumlanırken zamanla anüs dışına sarkmaktadır. Memeciklerin anüs dışına sarkması hastalığın evresinin ilerlediği anlamına gelmektedir. Anüs dışına sarkan memecikler dış yüzeye sürtünerek tahriş ve kaşıntıya neden olmaktadır.

Makat Çatlağı

Tıbbi ismi anal fissür olan makat hastalığıdır. Kabızlık ve kronik ishale bağlı olarak makat derisinde oluşan çatlak ve yırtıklar anlamına elmektedir. Yeni doğan bir bebekten ileri yaştaki bireylere kadar her yaş grubunda görülebilir. Uzun süre devam edip kronikleşen vakalarda hemoroid memesine benzer memecik oluşabilir. Ve bu durum kaşıntıya neden olur.

Fistül

Makat hastalıkları arasında en an sıkıcı olandır. Anal apsenin boşaltılmamasına bağlı olarak anüs ve bağırsak arasında iki ucu açık bir kanal oluşmaktadır.Bu kanala fistül aı verilmektedir. Bir ucu bağırsağa açılması nedeniyle pis bir akıntıya ve haliyle tahriş ve kaşınmaya neden olmaktadır.

Makat Kaşıntısı İçin Ne Yapmalı

Yazımızın içeriğinde kaşıntının neden olabileceği hastalıklar ayrtınlı olarak ele alınmıştır. Bir haftadan uzun süre kaşınma problemlerinde mutlaka uzman bir hekime başvurulması ve kaşıntının altında yatan nedenin araştırılması önerilmektedir. Başvurulması gereken alanlar dermatoloji ve genel cerrahidir. Genel cerrahinin ise proktoloji alanının seçilmesi faydalı olacaktır. Proktoloji alanında uzman hekimler makat hastalıkları alanında çalışmaktadır. Bu sayeden en doğru teşhisi koyabilirler.

Sorunun nedeni araştırılırken veya herhangi bir hastalığa bağlı olmaksızın kaşıntı sorunu yaşarken lokal olarak ürün kullanılması kişilerde rahatlama sağlayacaktır.  Ürün tercih edilirken kimyasal kortizon içerikli ürünler yerine bitkisel kortizon kullanılan ürünlerin tercih edilmesi tavsiye edilmektedir. Piyasada bulunan pruzon pomad yalnızca makat kaşıntıları için özel olarak geliştirilmiştir. Ayrıca içeriğinde kimyasal kortizon bulunmamaktadır. Pruzon kullanarak yaşanan kaşıntıdan kurtulmak mümkündür.